Szczebel (977mnpm)
Najciekawszym szlakiem na tę, zdawałoby się niedostępną górę jest szlak koloru czarnego z Mszany Dolnej. Nie należy on do najłatwiejszych, jednak trudy pieszej wędrówki zostaną na pewno nagrodzone. Szlak po przekroczeniu rzeki Raby prowadzi powoli w górę, gdzie wchodzimy do malowniczej doliny, na dnie której płynie górski potok. Od tego miejsca wspinamy się ostro pod górę. Ten etap szlaku jest najtrudniejszy nie tylko na szczyt Szczebla ale i w całym Beskidzie Wyspowym. Po dotarciu na grzbiet spotykamy liczne okazy skał piaskowcowych tworzących bajeczne formy pośród bukowego lasu. Grzbiet Szczebla, mimo że zalesiony, pozwala nam na podziwianie widoków doliny Raby z licznych skalnych półek. Strome ściany po wschodniej stronie góry zachwyciłyby niejednego alpinistę, ale i zwykły turysta może znaleźć tutaj coś dla siebie: przede wszystkim spokój i ciszę, może podziwiać nie tylko piękne widoki ale również bogatą szatę roślinną. Na szczycie, na którym kiedyś stała wieża widokowa, możemy znaleźć również skromny, stary, drewniany krzyż - to mogiła partyzanta, o której nie wspominają żadne przewodniki, jest symbolem walki z okupantem miejscowej ludności. Niedawno na szczycie Szczebla odsłonięto pamiątkowy pomnik upamiętniający pobyt Ojca Świętego Jana Pawła II w tym rejonie. Idąc dalej czarnym* szlakiem po ok. 30 min. napotykamy następną atrakcję Szczebla - to jaskinia zwana "Zimną Dziurą". Jest to jedna z 64 jaskiń w Beskidzie Wyspowym. Utrzymuje się w niej pokrywa lodowa przez cały rok. Ze znanych korytarzy dostępne jest około 25 m. Z "Zimną Dziurą" wiąże się wiele legend opowiadanych przez najstarszych mieszkańców. Dalej schodzimy szlakiem aż do miejscowości Lubień, skąd wracamy do Mszany Dolnej. Cała wędrówka będzie trwać ok. 4 godziny. Na Szczebel możemy dojść również zielonym szlakiem z Glisnego /ok.1,5h/
Luboń Wielki (1022mnpm)
Już z daleka bardzo łatwo można rozpoznać sylwetkę Lubonia z wieżą przekaźnika telewizyjnego na jego szczycie. Z Mszany Dolnej możemy wyruszyć czerwonym szlakiem w stronę przełęczy Glisne. Podejście to jest łagodne, przez malownicze tereny Zarabia, możemy podziwiać piękną panoramę Beskidu Wyspowego oraz Gorców Po drodze spotykamy przydrożne kapliczki, które urzekają swoją prostotą i pięknem. Są one jako modlitwy z kamienia, drewna, pośród łąk, na rozstajach dróg, skrajach lasów w miejscach krajobrazowo najpiękniejszych.Prawdziwą wędrówkę górską zaczynamy z Glisnego, wkraczamy w mieszany, gęsty las, zaczynamy stromo podchodzić na szczyt. Na Luboniu Wielkim stoi jedyne, schronisko górskie w Beskidzie Wyspowym. Szczyt Lubonia Wielkiego jest niezwykle atrakcyjny ze względu na swoje wybitne walory widokowe. Warto również zobaczyć rezerwat przyrodniczy, który ma charakter geologiczno - morfologiczny na południowym stoku przy szlaku żółtym - możemy podziwiać wspaniałe osuwiska skalne. Rezerwat został nazwany imieniem wybitnego działacza PTT w Rabce - Stanisława Dunin-Borkowskiego. Ścieżka, która prowadzi ze szczytu do rezerwatu nazywana jest "Percią Borkowskiego". Nie jest to łatwa trasa, zalecana do wprawnych miłośników górskich wycieczek. Ze szczytu mamy wiele możliwości powrotu. Możemy wracać żółtym* szlakiem do Rabki-Zaryte - również do Zarytego prowadzą szlaki niebieski i zielony. Możemy wracać również malowniczą trasą przez polanę Surówki i Luboń Mały (870 m.n.p.m.) do przystanku PKS przy "Zakopiance". Cała trasa - ok. 5 godzin.
Lubogoszcz (967mnpm)
Jest to ciekawy, szeroki szczyt położony na północ od Mszany Dolnej, otoczony dolinami potoków Kasinka, Węglówka oraz Doliną Raby. Jej zbocza o spadku 20-40% pocięte są licznymi dolinkami. Z Mszany Dolnej na szczyt prowadzi szlak koloru czerwonego* i zielonego*. Szlaki te są godne polecenia, jednak czerwony* jest bardziej atrakcyjny - posiada wybitne walory widokowe, które możemy podziwiać za osiedlem Obłazy, do granicy lasu. Początkowo szlak prowadzi doliną Mszanki, następnie przez osiedle Obłazy, w górę pośród pól aż do terenów leśnych. W rejonie szczytu spotkamy stare bukowe lasy będące pozostałością dawnej puszczy karpackiej. Istnieją tutaj bardzo dobre tereny do uprawiania narciarstwa biegowego. Lubogoszcz jest bardzo atrakcyjnym miejscem spacerów mieszkańców Mszany Dolnej. Wejście czerwonym* szlakiem na szczyt, a następnie zejście zielonym* to najpopularniejsza piesza trasa w rejonie Mszany Dolnej, która zajmie ok. 5 godzin. Jesienią warto zaplanować w tym rejonie grzybobranie, na pewno kosz będzie pełen dorodnych borowików.
Ćwilin (1072mnpm)
Charakterystyczna dla Beskidu Wyspowego kulminacja, z malowniczą polaną od południa. .U stóp góry leżą wioski: Jurków, Wilczyce i Gruszowiec, które oplatają ją łańcuchem domostw i pól uprawnych. Ćwilin można zdobywać niebieskim* szlakiem z Gruszowca lub Jurkowa, z Mszany Dolnej prowadzi na szczyt szlak żółty* - jest to bardzo piękna wyróżniająca się widokami trasa, choć dosyć długa (ok. 4 godz.). Na początku zdobywamy szczyt Czarnego Działu (656 m.n.p.m.) - jest to łatwiejsza część całej trasy, bardzo malownicza z szeroką panoramą na cały Beskid Wyspowy oraz Gorce. Schodzimy w dół na przełęcz między Czarnym Działem a Ćwilinem następnie mozolnie wspinamy się pośród świerkowego lasu na wspaniałą szczytową polanę będącą charakterystycznym punktem tego niezwykłego szczytu. To jeden z najpiękniejszych punktów widokowych w całej okolicy, rozpościera przed nami cudowna panorama Gorców, Tatr, Pienin, Beskidu Sądeckiego, Pasma Limanowskiego. Polana ta w różnych swoich rejonach posiada szereg lokalnych nazw wywodzących się od nazwisk właścicieli. Sam wierzchołek Ćwilina leży na Michurowej Polanie, a na stoku południowym, gdzie wytryskują trzy źródła, znane są miejscowym nazwy: Pólki, Dudzikowa. Charakterystyczne wzniesienie na południowym ramieniu Ćwilina o wys. 796 m.n.p.m. mieszkańcy nazywają Małym Ćwilinkiem. Z zachodniego stoku tej góry spływa do wsi Łostówka potok Ćwilinek. Na wschód od obniżenia między Ćwilinem, a małym Ćwilinkiem spływa potok Rosłaniec, nad którego brzegami możemy spotkać ciekawe ściany osuwisk fliszowych. Prawdopodobnie z tym właśnie miejscem górale wiążą legendę o młodym chłopaku, który rzucił się w przepaść oczywiście z powodu dziewczyny. I odtąd ciągle było słychać wołanie i przeraźliwe jęki z dna przepaści, aż do czasu kiedy ta dziewczyna spacerowała sobie po lesie szukając grzybów. Wtedy pojawił się jej chłopak i wciągnął ją na dno wąwozu. Warto więc przejść się wzdłuż potoku i posłuchać nie tyle jęku, co szumu górskiej wody pośród stromych piaskowych skał. Ze szczytu możemy zejść niebieskim szlakiem do przystanku PKS na Gruszowcu. Czas przejścia całej trasy -ok. 5h - 6h
Śnieżnica (1006mnpm) Widlata Góra/nazwa regionalna/
To również bardzo charakterystyczny szczyt Beskidu Wyspowego zwany przez okolicznych mieszkańców Widlatą Górą, ponieważ posiada trzy niemal takie same szczyty. Główny wierzchołek nazywa się "Na Budaszowie" oraz dwie kuluminacje zwane "Wierchy" i "Nad Stambrukiem". Śnieżnica już w XIII w. zapisana była w dokumentach jako góra Śnieżna, zaś nazwa obecna rozpowszechniła się 100 lat później. Nazwa ta wywodzi się od płatów śniegu zalegających długo w zagłębieniu pod najwyższym z jej trzech szczytów. Poniżej głównego wierzchołka góry na północnym stoku ukryty jest w gęstwinie buków otwór niewielkiej jaskini, częściowo zasypanej, zwanej Piwnicą. Na Śnieżnicę możemy wyjść szlakiem niebieskim* z Gruszowca lub Kasiny Wielkiej. Są to dosyć strome podejścia pośród mieszanego lasu trwające ok. 1.5 godz. Wzdłuż szlaku możemy spotkać małe polany, które dostarczają wielu wrażeń widokowych jak również są ostoją naturalnej roślinności beskidzkiej. Na głównym szczycie Śnieżnicy możemy znaleźć kamień graniczny z 1789r. z napisem odnoszącym się do Stanisława Małachowskiego, referendarza koronnego. Szczyt Śnieżnicy wyjątkowo dobrze nadaje się do obserwacji wschodu słońca, gdyż na stronę wschodnią grzbiet góry opada w głęboką dolinę. W podszczytowej części północnego stoku góry utworzono 4 IX 1968r. rezerwat przyrody, który obejmuje różnowiekowy (90-130 lat) drzewostan bukowy. W runie leśnym rezerwatu można spotkać: czosnek niedźwiedzi, konwalijkę, zawilca i szczawnika zajęczego. Śnieżnica to również znany stok narciarski, który służy entuzjastom sportu zimowego. Do wyciągu prowadzi szlak zielony* z Gruszowca, lub droga od stacji kolejowej w Kasinie Wielkiej. Po drodze mijamy Młodzieżowy Ośrodek Rekolekcyjny i Schronisko na Śnieżnicy, gdzie możemy znaleźć ciepły i wygodny nocleg.
Jasień (1062mnpm)
Kulminacja nad doliną Kamienicy, znana z podszczytowej polany, z której można podziwiać piękne widoki. Lasy Jasienia to tereny zaliczane do najdzikszych w Beskidzie Wyspowym. Jednym z najpopularniejszych szlaków na Jasień jest szlak zielony* z Mszany Dolnej przez Ogorzałą (806 m.n.p.m.), Ostrą (780 m.n.p.m.) i Kobylicę (974 m.n.p.m.). Szlak jest długi ale za to urozmaicony. Idziemy z Mszany Dolnej w górę rzeki Mszanki aż do ujścia do niej potoku Łostówka. Idąc w górę docieramy do rozległych połaci pól, skąd możemy podziwiać panoramę Mszany i okolic. Następnie wchodzimy w las mieszany, który pokrywa szczyt Ostrej i Ogorzałej. Przechodzimy przez górną część osiedli Łętowego i wchodzimy w lasy Jasienia, które słyną z bogatej szaty runa leśnego. Ostro podchodzimy pod górę mijając małe polanki, z których możemy podziwiać piękne widoki. Tuż przy szczycie wchodzimy na polany z drewnianymi szałasami, które dawniej służyły pasterzom owiec jako schronienie. Największa szczytowa polana nosi nazwę Skalne. Polana ta ciągnie się w kierunku widocznej z niej Mogielicy. Na polanie znajduje się duży szałas i bije obok niego źródełko. Z Jasienia możemy wrócić szlakiem początkowo zielonym do Kobylicy a następnie szlakiem czarnym do Lubomierza, a stamtąd do Mszany Dolnej. Na Jasień możemy wyjść też z przełęczy Przysłop - żółtym* szlakiem lub również żółtym* szlakiem ze Słopnic przez Mogielicę. Cała trasa zajmuje ok. 6,5 godz.
Mogielica (1170mnpm)
Najwyższy szczyt Beskidu Wyspowego zwany również Kopą. Jej charakterystyczny wygląd można rozpoznać już z daleka. Rozgałęziony masyw otaczają doliny potoków Jurkówki, Chyszówki oraz Słopnickiego Potoku. Mogielicę najlepiej zdobywać z Rzek żółtym* szlakiem lub z Lubomierza czarnym szlakiem przez Jasień, a dalej żółtym. Trasa na szczyt zajmie ok. 3,5 godz. i od szczytu Jasienia prowadzi pośród polan, z których roztaczają się przepiękne widoki na Gorce, Beskid Wyspowy i Tatry. Z hal pod Mogielicą możemy podziwiać w całej okazałości dolinę Raby, Kamienicy oraz Mszanki. Z urwistych zboczy południowych zrzucano dawniej ciała samobójców. Według ludowych podań Mogielica była żoną wielkoluda Łopienia zamienionego po śmierci w górę. Od niepamiętnych czasów Mogielica była schronieniem dla zbójników. Według podań na szczycie ma znajdować się głaz, na którym zbójnicy liczyli i dzielili między siebie łupy. Z kolei na polanach Brostkowej i Skalne zakopane są zrabowane przez zbójników pieniądze, złoto i srebro. Kociołek z dukatami znajduje się również na polanie Poręba w Marszałkowskiej studni. Już wielu chętnych próbowało odnaleźć te skarby, jak na razie bezskutecznie - być może dzięki nowoczesnej technice uda się potwierdzić podania ludowe. Niegdyś na szczycie Mogielicy znajdować się miało małe ale niedostępne zamczysko. Tak więc Mogielica od wieków inspirowała i przerażała ludzi tutaj mieszkających. Szczyt ten jest tematem nie tylko podań i legend ale także obrazów i wierszy, stoki i gęste lasy kryją niejedną tajemnicę. Na Mogielicę prowadzi również szlak niebieski z Jurkowa oraz ze Szczawy, jak również zielony z Dobrej przez Łopień lub Zalesie a także szlak żółty z Tymbarku lub z Lubomierza.
Opracował Kazimierz Borek
